بررسی بیوسیستماتیکی و فلور بیولوژیکی جنس amaranthus l. در استان تهران

جنس amaranthus l. با نام فارسی تاج خروس متعلق به خانواده¬ی amaranthaceae با 75-60 گونه در جهان و بر مبنای مبین (1358) 7 گونه، قهرمان (1369) بیش از 7 گونه و (rechinger 1998) 11 گونه در ایران است که این اختلاف نظر به دلیل هیبریداسیون یا اهلی شدن برخی از آن¬هاست. گونه¬های این جنس گیاهانی یکساله علفی می¬باشند که در همه¬ی قاره¬ها و در تمام ایران می¬رویند. تاکسون¬های a. chlorostachys , a. blitoides , a. blitoides var. viridis , a. blitum, a. retroflexus, a. deflexus, a. lividus var. ascendens, a. graecizans var. graecizans, a. graecizans var. sylvestris, برای استان تهران گزارش شده¬ اند. چون همیشه دسته بندی گیاهان با استفاده از خصوصیات ریخت شناسی امکان¬ پذیر نیست، پس در این پژوهش از روش¬های سیستماتیک مدرن شامل مطالعات اکولوژی، ماکرو و میکرومورفولوژی، گرده¬شناسی و فیتوشیمی برای شناسایی و تشخیص گونه¬ها¬ی amaranthus موجود در استان تهران استفاده گردید. 36 جمعیت از 6 گونه و یک واریته جنس amaranthus از نقاط مختلف استان تهران جمع¬آوری و با استفاده از منابع معتبر شناسایی شدند. نمونه¬های شاهد تهیه شده و در هرباریوم دانشگاه اراک نگهداری می¬شوند. آنها شامل a. albus ، a. blitoides ، a. blitum ، a. caodatus ، a. retroflexus، a. tricolor و واریته a. blitum var. emerginate می-باشند که در این پژوهش تاکسون¬های a. caodatus، a. tricolor و a. blitum var. emerginate جدید برای استان تهران گزارش می شوند. 66 صفت کمی و کیفی مورفو-آناتومی، 10 صفت گرده شناسی و 13 صفت فیتوشیمیایی تعیین و با استفاده از ابزار¬ها و روش¬های مناسب بررسی گردیدند. داده¬ها پس از کدگذاری به روش pca با استفاده از نرم¬افزار spss آنالیز و کلاسترهای مربوطه رسم گردیدند. انالیز آماری داده¬های مورفو-آناتومی نشان داد که طول اولین و آخرین میان¬گره، طول کل مادگی، طول برگ و دمبرگ، بیشترین طول و عرض گلپوش و نسبت آن دو با ارزشترین صفات در تفکیک گونه¬های جنس amaranthus هستند. داده¬های گرده شناسی نشان داد دانه گرده در همه تاکسون¬های مورد مطالعه به صورت کروی (spherical), چندین منفذی (pantoporate) و تزئینات سطح آن زبر و خشن scabrate می باشد و قطر منافذ گرده ارزشمندترین صفت جداکننده درون گونه¬ای است. هم¬چنین مطالعه فلاونوئید¬ها نشان داد همه تاکسون های مورد مطالعه در ریشه و بخش هوایی دارای فلاونوئید سولفات، فلاون c & c-/o گلیکوزید و آگلیکون هستند (به استثنا برگ ها که فاقد آگلایکون بودند). ایزوررامنتین، کامفرول، کوئرستین و روتین در بخش هوایی همه¬ی تاکسون های مورد مطالعه یافت گردید. در ریشه همه¬ی تاکسون¬ها فلاونوئیدهای کامفرول، کوئرستین و روتین وجود داشت.